verloskundige ∙ bevallingsverwerkingsspecialist & bevallingsangstspecialist ∙ EHBB-coach
Trauma, wat is dat?
*TRAUMA betekent letterlijk ‘een lichamelijke of psychische wond veroorzaakt door een ongeval, operatie of ingrijpende levensgebeurtenis’.
*Uit 'Perfecte bevallingen bestaan niet' van Diana Koster met als subtitel 'De impact van een ingrijpende bevalling op je leven en wat je eraan kunt doen'.
Trauma kan elke gebeurtenis zijn waarbij je leven onder dreiging staat of er een risico voor ernstige verwonding is voor jou of een persoon die met jou verbonden is (bijvoorbeeld je baby).
BEVALLINGSGERELATEERD TRAUMA
Van een Bevallingsgerelateerd Trauma is sprake wanneer de (in bovenstaande definitie genoemde) ‘ingrijpende levensgebeurtenis’ plaatsvindt rondom de bevalling, d.w.z. in de zwangerschapsperiode, tijdens de bevalling of tijdens de daarop volgende herstelperiode.
Heel belangrijk om te weten: een ingrijpende ervaring is iets wat jou overkomt, niet iets waar je een keuze in hebt. Alléén jijzelf (en misschien je partner) bepalen wanneer een ingrijpende ervaring traumatisch is geweest. Niet de verloskundige, gynaecoloog, huisarts of familieleden.
Niet zelden is er sprake van een opeenstapeling van ingrijpende ervaringen of momenten waarbij op een bepaald moment één gebeurtenis de emmer doet overlopen. Het hebben van een zwangerschapswens kan soms al een langdurige, uitputtende en ingrijpende periode zijn. Dan volgt de periode van zwangerschap met een soms serieuze onverwachte wending waarin onzekerheid en spanning toeneemt. Of is het scenario van je bevalling totaal verschillend van de verwachtingen die je er eerst van had… Om dan maar niet te spreken van een kraambed waarover een grote donkere wolk hangt omdat het herstellen van de voorgaande periode hard werken is in plaats van een grote roze wolk..
PTSS? Wat is dat?
PTSS is de afkorting van ‘Post Traumatische Stress Stoornis’ en is de term voor een reeks symptomen die kunnen optreden na een ingrijpende ervaring en minimaal één maand aanhouden.
Ook na een nare bevallingsgerelateerde ervaring kan je PTSS-symptomen ontwikkelen.
Let wel: de diagnose PTSS hoort en mag alleen gesteld worden door een GZ-psycholoog of psychiater. Overige medisch hulpverleners mogen alleen PTSS-symptomen in kaart brengen m.b.v. een gevalideerde screeningsvragenlijst.
PTSS-symptomen bevallingsgerelateerd
Heb jij...
Last van negatieve gevoelens en gedachten m.b.t. alles rondom je zwangerschap, je bevalling en/of de daarop volgende herstelperiode?
Een wisselende stemming en onrust? Voel je je snel en vaak verdrietig, emotioneel, boos en/of prikkelbaar, vergeetachtig of heb je verlies van focus?
Een plots overweldigend gevoel van onrust of paniek, terugkerende vervelende beelden (herbeleving) als iets jou herinnert aan de nare periode of ervaring rondom zwangerschap of bevalling? Soms zelfs terugkerend in je dromen of nachtmerries.
De neiging om alles wat jou aan je bevalling kan herinneren te vermijden? Dit kunnen herinneringen, gesprekken, locaties of zelfs het bekijken van bevallingsfoto’s zijn.
Last van een geïsoleerd en afgezonderd gevoel van alle andere moeders?
Gevoelens van schuld, schaamte en/of falen rondom de bevalling of de periode daaraan voorafgaand of daarop volgend?
Angst om weer opnieuw zwanger te worden, opnieuw te ‘moeten’ bevallen of weer een zelfde langdurig hersteltraject te hebben?
We repeat what we don't
Repair
Impact bevallingsgerelateerd trauma
Soms heelt de tijd niet alles
Ons lichaam en onze geest hebben een indrukwekkend zelfherstellend vermogen, ook na een bevalling. Vaak vervagen nare herinneringen vanzelf en nemen intense emoties af. Maar soms blijven ervaringen hangen. Veel mensen slagen erin hun gevoelens lange tijd weg te stoppen maar dit heeft vaak een prijs: niet alleen negatieve emoties worden gedempt maar ook positieve gevoelens vervlakken. Op een gegeven moment lukt het niet meer om alles te negeren en kunnen de klachten te groot worden, met impact op jezelf, je relatie en je gezin.
Een onverwerkte bevalling beïnvloedt niet alleen hoe jij je nu voelt, maar ook hoe je toekomstige zwangerschappen en bevallingen tegemoet treedt. Door tijdig stil te staan bij je ervaring en deze te verwerken, geef je jezelf de kans om je weer vrij te voelen, vol vertrouwen in het moment te leven en met rust en kracht vooruit te kijken.
Niet zelden is de pasgeboren baby degene die de onrust en spanning bij de moeder oppikt, en hoe kan een baby zich anders uiten als door te huilen?
Onderzoekende bewuste moeders die soms al een hele zoektocht achter de rug hebben melden zich nogal eens bij Geboortetrauma Zeeland omdat ze verder willen zoeken dan het zichtbare bij de baby… Hoe is mijn bevalling verlopen en moet ik daar nu eens over ophouden? Of wil ik hiermee aan de slag, ervaren en voelen wat er te voelen is, ook wat de impact hiervan op mijn kindje kan zijn? Wat een opluchting als niet alleen mama lekkerder in haar vel komt te zitten maar ook de baby dit oppikt.
Even nog een nadenkertje….
Het komt veel voor dat er op een creatieve manier een technische oplossing bedacht wordt om de ‘pijn’ van een vorige traumatische ervaring te vermijden.
‘Geef mij nu maar een keizersnede’ wordt er dan gezegd.
Zo kan een keizersnede de fysieke baringspijn mogelijk verminderen maar het lost de emotionele en mentale pijn niet op. Als angst de enige reden is voor de keuze van een keizersnede, is het waardevol om eerst te kijken naar wat écht rust en vertrouwen kan brengen.
Het is gebruikelijk dat dit ongemak in de laatste zwangerschapsweken toeneemt, de volgende bevalling is immers onvermijdbaar. Dit maakt dat er steeds minder ontspanning mogelijk is, je gaat slechter slapen en meer piekeren. En zo kom je in een vicieuze cirkel van angst, spanning en oververmoeidheid.
Niet alleen jij als moeder maar ook je omgeving ervaart deze impact in een volgende zwangerschap. Het verdient dus grote voorkeur om voorafgaand aan een volgende zwangerschap aan de slag te gaan met jouw vorige ervaring! Een ontspannen ouder betekent een zachte landing voor je kindje. Hoe mooi zou het zijn als je baby mag groeien in een moeder en in een omgeving die rust en vertrouwen uitstraalt?
Gevolgen nieuwe zwangerschap en/of bevalling
Soms is de herinnering aan óf de impact van je bevalling (of de periode daaraan voorafgaand of daarop volgend) zo heftig en duidelijk voelbaar dat je er liever niet aan denkt, het is te pijnlijk en je bergt het op in je onderbewustzijn. Alles onder de noemer ‘Life goes on’! Maar wanneer er een nieuwe zwangerschapswens is zijn deze herinneringen niet meer te vermijden. Wát als we weer datzelfde traject met diezelfde ‘pijn’ tegemoet gaan? Niet zelden is het besluit om zelfs helemaal af te zien van de wens voor een volgend kindje.
Wanneer je tóch besluit een volgende zwangerschap aan te gaan zonder dat de vorige ervaring verwerkt is komen de herinneringen aan deze voorgaande traumatische periode in combinatie met negatieve gevoelens vaak toch weer omhoog.
De eerste zes weken na de bevalling is een belangrijke basis van verwerking
De eerste weken na de bevalling is een rollercoaster van emoties. Het is wennen aan alle veranderingen in jullie leven!
De bevalling goed nabespreken met je eigen verloskundig hulpverlener in de kraamweek is een héle belangrijke bouwsteen waarop de verdere verwerking kan plaatsvinden. Ook op de nacontrole, 6 weken ná de bevalling wordt er teruggekomen op jullie persoonlijke beleving van de bevalling. Samen onderzoeken jullie in hoeverre de bevalling een plekje gekregen heeft. Is er nog aandacht nodig voor onbesproken zaken of zijn er onbegrepen besluiten genomen? Misschien bestaat er bij jou of je partner teleurstelling over de begeleiding of de betrokkenheid bij besluitvorming tijdens de bevalling. Je verloskundig hulpverlener luistert en stelt vragen. Daarnaast heeft zij/hij een signalerende functie wat betreft symptomen die kunnen wijzen op een traumatische bevallingservaring.
"Na de eerste sessie voelde ik me al zoveel beter. Sinds die sessie heb ik geen nachtmerries meer gehad of nare gedachten. Ik heb geleerd om naar mijn gevoel te luisteren en het durven te ervaren. Hilda heeft me mijn kracht als vrouw en moeder teruggegeven, zodat ik kan zeggen wat ik wil en wat mijn wensen zijn tijdens een bevalling."
Wanneer symptomen aanhouden
Soms is nabespreking van je bevalling op de nacontrole onvoldoende. Je herkent op een bepaald moment dat de symptomen van een traumatische bevalling er nog zijn en ervaart de impact hiervan op jouw functioneren en dat van he hele gezinssysteem. Dat is het moment om er iets mee te gaan doen, soms vroeg, soms laat!
Door jarenlange ervaring in de geboortezorg als verloskundigen hebben wij maar een half woord nodig om te achterhalen wat er precies zoveel impact heeft gemaakt tijdens jouw bevallingservaring.
Het is daarom dat wij als verloskundigen bij uitstek degenen zijn die jou laagdrempelig kunnen begeleiden bij de verwerking van deze nare bevallingservaring. En daarnaast weten we ook precies wat jou kan helpen in de voorbereiding van een volgende bevalling om de kans op herhaling van een bevallingstrauma te minimaliseren, preventie dus!
Wat meer uitleg over EMDR en EHBB
EMDR
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is één van de meest aangewezen methodes om traumatische gebeurtenissen te verwerken. De herinneringen aan de negatieve gebeurtenis (in dit geval jouw bevalling) blijft bestaan maar de negatieve emotionele lading verdwijnt of vermindert aanzienlijk.
Bekijk ook eens het filmpje, om een betere indruk te krijgen van hoe EMDR in zijn werk gaat.
EHBB
(Emotionele Hulp Bij Bevallingen) is een andere, nog wat onbekende methode voor het verwerken van traumatische bevallingservaringen. Het is breed inzetbaar en kan worden toegepast wanneer EMDR niet wenselijk of geschikt is.
Stap voor stap doorlopen we de traumatische ervaring, in dit proces worden alle emoties doorvoelt die opkomen; een belangrijke stap in de verwerking. Vervolgens herschrijven we de ervaring in een resetgesprek, hoe had je gewild dat het was verlopen? Dit gaan we doorvoelen. Deze techniek is gebaseerd op Imaginary Rescripting, een wetenschappelijke techniek uit de psychologie waarbij je brein oude, beladen herinneringen als het ware ‘overschrijft’ met nieuwe, positievere beelden en gevoelens. Na het volgen van een EHBB sessie weet je en voel je dat er niet maar één manier van bevallen is (jouw vervelende ervaring) maar duizenden manieren. En dat een positieve ervaring bij een (eventuele) volgende bevalling wel degelijk mogelijk is.
"EHBB is een methode die helpt bij het verwerken van een ingrijpende bevallingservaring. Door een nare herinnering stap voor stap te herschrijven, krijgt je brein een nieuw, positief perspectief."
De effecten van zowel EMDR als ook EHBB zijn:
-
Verbetering van je stemming en je functioneren
-
Geen herbelevingen meer
-
Beter slapen, geen nachtmerries meer en je dus meer uitgerust voelen
-
Rust in je hoofd, je relatie tot je partner en je kindje. Een ontspannen ouder betekent een zachte landing voor je kindje. Hoe mooi zou het zijn als je baby mag groeien in een omgeving die rust en vertrouwen uitstraalt?
-
Het kunnen dragen van hoe de vorige bevalling of je nare bevallingsgerelateerde ervaring of periode verlopen is
-
Loslaten van het gevoel van falen of schuld over de vorige bevalling
-
In vertrouwen, kracht en rust een (eventuele) volgende zwangerschap en bevalling tegemoet gaan
